ονολάτρες

Χαρακτηρισμός τον οποίο δίνανε οι εθνικοί στους Εβραίους. Τον ίδιο χαρακτηρισμό δίνανε αργότερα και στους χριστιανούς. Σε μουσείο της Ρώμης υπάρχει τοιχογραφία, που παρουσιάζει έναν στρατιώτη σε λατρευτική στάση μπροστά σε ένα σταυρωμένο γάιδαρο με την επιγραφή «Αλεξάμενος σέβεται θεόν», έργο του 3ου αι. Η τοιχογραφία αυτή είναι, κατά τους αρχαιολόγους, χλευαστική του χριστιανισμού. Η λατρεία πάντως των γαϊδάρων (ονολατρεία) ανάγεται στους πανάρχαιους χρόνους. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι θεωρούσαν τον γάιδαρο ακάθαρτο ζώο και ενσάρκωση της φωτιάς. Τον ταύτιζαν επίσης με τον τυφώνα, γι’ αυτό, όσες φορές τον προσωποποιούσαν, τον εικόνιζαν με κεφαλή γαϊδάρου. Γαϊδουρόμορφους θεούς είχαν πολλοί ασιατικοί λαοί, κυρίως οι Άραβες. Οι Βραχμάνες εξάλλου, θυσίαζαν γαϊδάρους όταν ήθελαν να αποκτήσουν και πάλι την αντρική ρώμη τους. Οι Αρμένιοι, που θυσίαζαν επίσης γαϊδάρους, συνδύαζαν τις θυσίες αυτές με εκείνες της προγονολατρείας. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το γάιδαρο ιερό ζώο του Ήφαίστου, της Εστίας, του Βάκχου και του Πρίαπου. Αναφέρεται επίσης κάποιος ήρωας, ακόλουθος του Διόνυσου, με το όνομα Ονίτης και ένας σάτυρος με το όνομα Οναρίων. Στην αρχαία Αθήνα, τα ιερά σκεύη τα μεταφέρανε μόνο με γάιδαρους. Γάιδαρους χρησιμοποιούσαν εξάλλου στην Ελευσίνα και στη Μίλητο για την περιφορά των ιερών ειδώλων. Πλούσια είναι και η μυθολογία σε γαϊδουρόμορφους δαίμονες. Οι Ρωμαίοι συνδέσανε τη λατρεία του γάιδαρου με εκείνη της φωτιάς και της Εστίας. Οι Σκύθες θυσίαζαν γάιδαρους στον Άρη και στον Απόλλωνα. Στα νεότερα χρόνια, οι Μολδαβοί και οι Πορτογάλοι χωρικοί, πιστεύανε στην ύπαρξη γαϊδουροκέφαλων δαιμόνων. Οι Ελβετοί θεωρούν τον γάιδαρο, ζώο του αγίου Νικολάου και προστάτη των παιδιών και οι Γερμανοί έχουν πλούσια ονολατρική λαογραφία. Έως τον 16o αι., στο Άουγκσμπουργκ της Γερμανίας, γινόταν, κάθε χρόνο, περιφορά ενός ξύλινου γάιδαρου. Γενικά, στη δυτική Ευρώπη, η λατρεία του γάιδαρου είχε, από τον 9o αι., διάδοση. Οι ονικές γιορτές (festa asinaria) ήταν πολύ δημοφιλείς. Στη γαλλική πόλη Ρουάν, το Πάσχα, μια πομπή γαϊδάρων περνούσε από τις κεντρικές αρτηρίες της πόλης. Τους συνόδευαν άντρες με ειδικές στολές, που παρίσταναν τον Μωυσή, τον Ααρών, τον Βαλαάμ και τον Δαβίδ. Στην Μπωβαί της Γαλλίας, στις 14 Ιανουαρίου, η ωραιότερη κόρη της πόλης, πάνω σε γάιδαρο, πήγαινε στον καθεδρικό ναό, κρατώντας είδωλο του θείου βρέφους. Οι ιερείς του ναού την υποδέχονταν με την κραυγή «χιν-χάν», άγνωστης σήμερα σημασίας. Στη γαλλική επίσης πόλη Σανς, κάθε Πρωτοχρονιά, έψαλαν στον εσπερινό το «τροπάριο του γάιδαρου» ενώ το εκκλησίασμα έλεγε ρυθμικά «άρχοντα γάιδαρε, χαίρε». Οι γάιδαροι, που σήμερα χρησιμοποιούνται για μεταφορές στις αγροτικές περιοχές, υπήρξαν κάποτε αντικείμενο θρησκευτικής λατρείας. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το γάιδαρο ιερό ζώο του Ήφαιστου, του Βάκχου, του Πρίαπου και της Εστίας.